ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi doğal yapı ve çevre özelliklerinin korunması için atılan bir adımdır. Etkili bir çevre yönetim sisteminin ne şekilde geliştirilmesi gerektiğini belirleyen, her tür kuruluşa uygulanabilen uluslararası bir standarttır. ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi Standardından sonra Uluslararası kuruluşlarda tanınması ve uygulanması çok hızlı olmuştur.
NEDEN ISO 14001
• Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun artırılması
• Çevresel performansın artırılması
• Market Stratejileri
• Uluslararası rekabette avantaj sağlaması
• Firma itibar ve pazar payının artırılması
• Maliyet kontrolünün geliştirilmesiyle masrafların azaltılması ve verimliliğin artırılması
• Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb.) ve kazalara karşı hazırlıklı bulunarak mesuliyetle sonuçlanan kaza vb. olayların azaltılması
• Kirliliğin kaynaktan başlayarak kontrol altına alınması ve azaltılması
• Girdi malzemeleri ve enerji tasarrufu sağlanması
• İzin ve yetki belgelerinin alınmasının kolaylaştırılması
• ISO 14001 tüm dünyaca bilinen ve kullanılan ortak bir dil olduğundan global pazarda kabul edilirliğin sağlanması
ISO 14001 STANDARDININ GELİŞİMİ
1973′de Avrupa birliği ilkeleri I. Eylem planını yayınlamışlardır.
(Çevreyi koruyucu önlemleri uygulamaya koymak için)
1992′de BS 7750 Standardı
1992′de Rio Deklarasyonu
1993′de ISO tarafından 14000 ailesi Standartlarını geliştirmek için ISO/TC 207. Çevresel Yönetim Teknik Komitesi kurulmuştur
1994 TS 9719 standardı (Çevre Yönetim Sistemleri – Genel Özellikler)
1996′da ISO 14001 standardı
2004′te ISO 14001 revizyonu
2004 ISO tarafından revize edildi ve 14001:2015 olarak yayımlandı.
ISO 14001:2015 Maddeleri
1. Kapsam
2. Zorunlu Hükümler
3. Terimler ve Tarifler
4. Kuruluşun Bağlamı
5. Liderlik
6. Planlama
7. Destek
8. Operasyonel Planlama ve Kontrol
9. Performans Değerlendirme
10. İyileştirme
Önemli ISO 14000 Serisi Standartları:
ISO 14001: 2004 Çevre Yönetim Sistemi-Özellikler ve Kullanım Kılavuzu
ISO 14004: 2004 Çevre Yönetimi – Çevre Yönetim Sistemleri- Prensipler, Sistemler ve Destekleyici Teknikler İçin Genel Kılavuz
EN ISO 19011: 2000 Kalite ve Çevre Tetkiki İçin Kılavuz
TS EN ISO 14020: Çevre Etiketleri ve Beyanları-Genel Prensipler
TS EN ISO 1403: 2002 Çevre Yönetimi-Çevre Performans Değerlendirmesi-Kılavuz
TS EN ISO 14040: 1998 Çevre Yönetimi – Hayat Boyu Değerlendirme Genel Prensipler ve Uygulamalar
ISO 14001 İLE İLGİLİ TANIMLAR
SÜREKLİ GELİŞME: Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.
ÇEVRE: Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii kaynaklar, bitki topluluğu (flora) hayvan topluluğu (fauna), insanlar ve bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.
ÇEVRE BOYUTU: Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile etkileşime giren unsurlarıdır.
ÇEVRE ETKİSİ: Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir.
ÇEVRE POLİTİKASI: Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.
KİRLENMENİN ÖNLENMESİ: Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.
HAYAT BOYU DEĞERLENDİRME: Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.
ISO 14001 STANDARD PRENSİPLERİ
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standartları beş ana standarttan oluşmaktadır.
Yükümlülük Altına Girme ve Politika: Kuruluş çevre politikasını tayin etmeli ve çevre yönetim sistemine bağlılık taahhüdünde bulunmalıdır.
Planlama: Kuruluş faaliyet, ürün ve hizmetlerinin çevre boyutlarını belirlemeli, bunların önemli olanlarını seçmelidir. Taahhütlerini gerçekleştirmek için amaç ve hedefler tespit etmeli, bu amaç ve hedeflere ulaşmak için gerçekleştireceği faaliyetleri programlamalıdır.
Uygulama ve İşlem: Kuruluş, çevre politikasını gerçekleştirmek, amaç ve hedeflerine ulaşabilmek maksadıyla etkin bir uygulamada bulunabilmek için gerekli yetenek ve imkânlarla birlikte bir destek mekanizması geliştirmelidir.
Kontrol ve Düzeltici Faaliyet: Kuruluş, çevre icraatını ve bu icraattaki başarı derecesini ölçmeli, izleyip değerlendirmelidir.
Gözden Geçirme ve Geliştirme: Kuruluş, genel çevre icraatını ve bu icraattaki genel başarı derecesini geliştirmek amacıyla, çevre yönetim sistemini gözden geçirmeli ve sürekli olarak geliştirmelidir.